Proje adı: Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş. Bölge ve Müşteri İstasyonları SCADA Sistemi
Uygulama tarihi: Temmuz 2014
Uygulama yeri: Ankara bölgesi
Şekil 2. Türkiye’de Elektrik Üretim Kaynakları
Son yıllarda enerji talebinde görülen büyük artışla Türkiye, enerji sektörünün en hızlı büyüyen ülkelerinden biri konumuna gelmiştir. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre Türkiye’de enerji talebi yıllık %4,5 oranında büyürken, elektrik enerjisine yönelik talebin ise daha da hızlı büyümesi beklenmektedir. Bu enerji talebinin sağlandığı en önemli kaynaklardan biri ise doğalgazdır. Yanma sonucu atık oluşturmayan kimyasal yapısının ekonomik kullanım sağlaması yanında doğalgaz, düşük sera gazı emisyonu sayesinde çevre dostu bir enerji kaynağıdır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre Türkiye’nin kullandığı toplam elektrik enerjisinin %25,4’ü kömürden, %24,8’i hidrolikten, %2’si sıvı yakıtlardan ve %4’ü yenilenebilir kaynaklardan elde edilirken, tam tamına %43,8’i doğalgazdan üretilmektedir. 2013 yılına ait bu veriler, Türkiye enerji sektöründe doğalgazın önemini de açıkça ortaya koymaktadır (Şekil 2).
Türkiye’nin en yüksek nüfuslu ikinci şehri olan Ankara ve çevresinin doğalgaz ihtiyacını karşılayan Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş., Türkiye’nin en eski ve ikinci en büyük dağıtım şirketi olma özelliğindedir. 2007 yılından bu yana bölgenin doğalgaz tedarikini sağlayan şirket, 2037 yılına kadar geçerli doğalgaz dağıtım lisansına sahiptir. 2013 Eylül ayı itibariyle yaklaşık 1,5 milyon abonesi bulunan Başkent Doğalgaz, bölgedeki konutların ısınma ve elektrik ihtiyacının büyük bir bölümünü karşılamanın yanı sıra, ülkenin en önemli sanayi merkezlerinden olan Ankara’da yer alan endüstriyel tesislerin de özel enerji ihtiyaçlarına cevap vermektedir.
Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş., bölgedeki doğalgaz dağıtımını RS-A, B ve C seviyelerinde bölgesel, sanayi tipi ve özel ihtiyaçlara sahip müşterilere yönelik 1000’in üzerinde istasyon üzerinden sağlamaktadır. Kaçakların önlenebilmesi, doğalgaz arzının en yüksek verimlilikle kullanılabilmesi ve abonelerin taleplerinin doğru biçimde izlenebilmesi için dağıtım şebekesinin ve haberleşme sisteminin güvenliği son derece büyük önem arz etmektedir. “Bölge ve Müşteri İstasyonları SCADA Sistemi Projesi” ile bu istasyonlarda toplanan verilerin merkezi bir SCADA sisteminde bir araya getirilmesi amaçlanmıştır. Projenin doğası gereği verilerin kesintisiz ve hızlı aktarımı şarttır. Öte yandan projenin büyük ölçeği ve istasyon konumlarının farklı koşulları nedeniyle, dayanıklılık ve güvenilirlikten ödün vermeyecek, mümkün olan en hesaplı çözümü sağlama ihtiyacı da doğmuştur.
Başkent Doğalgaz’ın GSL Mühendislik ile işbirliği sonucunda, tüm bu kriterlere uygun bir çözüm ortaya konmuştur. Konum ve koşul farklılıkları nedeniyle kablolama maliyetleri çok yükseleceğinden GPRS haberleşmede karar kılınmış, veri aktarımında 3G router (yönlendirici) kullanımına gidilmiştir. Bu router’lar, istasyonlardan alınan basınç, sıcaklık, regülatör ve filtre durum bilgilerini GPRS yoluyla merkezi SCADA sistemine aktaracak biçimde kurulmuştur. SCADA sistemlerinin genellikle Modbus TCP protokolü ile veri almaya ihtiyaç duyması nedeniyle 3G router’ların tüm bu verileri göndermeden önce Modbus RTU’dan Modbus TCP protokolüne de çevirmesi gerekecektir. Veri aktarımında önemli bir diğer konu ise, haberleşmenin kesintisiz sürdürülebilme ihtiyacıdır. Bu nedenle yedekli haberleşmeyi sağlayacak bir mekanizmanın da sisteme getirisi çok büyük olacaktır.
Şekil 3. İstasyon-SCADA Arası Veri Aktarımı Şeması